اين مسجد که به نام های «مسجد جامع عتيق» ، «مسجد جمعه» ، «مسجد آدينه» و «مسجد جامع» نيز معروف است ، از كهن ترين مسجد های استان فارس و شهرستان شيراز می باشد که در خاور شاهچراغ قرار گرفته و ساختمان آن اولين هسته تاريخی شهر شيراز است .
اين مسجد پس از لشكركشی عمر و ليث صفاری در سال 276 هجری قمری به شيراز ، به شكرانه پيروزی و تصرف اين شهر بنا شده و كار ساخت آن ، در سال 281 هجری قمری خاتمه يافت . ساختمان مسجد جامع عتيق ، بنايی بلند و مجلل با حجره ها و شبستان های بسياری است كه كاشی كاری های سقف (معروف به طاق مرواريد) آن از زيبايی خاصی برخوردار است .
اين مسجد دارای چندين حجره و شبستان است و برخی قسمت های آن دو طبقه و 6 درب ورودی و خروجی می باشد . در دو طرف شبستان دو طبقه وجود دارد كه سقف آن از آجر است و در انتهای آن نيز ، محرابی كاشی كاری شده قرار دارد . سقف اين محراب با كاشی لاجوردی كاشی كاری شده است و دو طرف محراب نيز سنگ كاری شده است . در كنار اين محراب ، تاريخچه مرمت مسجد بر روی دو سنگ نقش گرديده است .
در ضلع باختری اين مسجد ده طاق نما وجود دارد و در پشت آن ها نيز شبستان كوچكی قرار گرفته است . در گذشته صحن مسجد از سنگ های مرمر مفروش بوده و در دالان های آن سنگاب هايی وجود داشته كه مردم در آن ها پای خود را می شسته اند و پس از وضو وارد صحن مسجد می شده اند هم اينک نيز سه نمونه از اين سنگاب ها در ابتدای صحن همانند نمونه پيشين آن به صورت دروازده ضلعی موجود است .
طی هزار سال اخير ، اين مسجد چندين بار از جمله در زمان اتابكان ، در زمان سلطان ابراهيم ميرزا پسر شاهرخ گوركانی ، در دوره صفويه و در سال 1315 شمسی به وسيله اداره حفاظت آثار باستانی تعمير و بازسازی شده است .